Douglas A-20 Havoc crash

Op zondag 15 April 1945 steeg een Amerikaanse Douglas A-20 Havoc vliegtuig op van vliegveld Beek (L) voor een foto verkenningsvlucht. Vliegveld Beek was door de Amerikaanse genie aangelegd en stond op de kaart onder de code “Y-44”.

De Havoc behoorde toe aan het 155^ste Photo Reconnaissance Squadron van de USAAF en werd bestuurd door piloot 2/Lt. J.B. Donahue. Naast de piloot waren ook een navigator en een observant aan boord. Het toestel droeg als registratie de code 44-734. Op de terugweg naar Beek kwam het vliegtuig door afweergeschut, een luchtaanval of door een storing aan een der motoren in de problemen. Door dit gebeuren stond de onfortuinlijke piloot voor een extra uitdaging omdat hij bij de landing geen gebruik meer mocht maken van de landingsbaan op Y-44. Er was een afspraak met piloten gemaakt dat aangeschoten of met motorstoring terugkerende vliegtuigen niet meer mochten landen op die landingsbaan omdat de kans reëel was dat bij dit soort landingen iets fout kon gaan waardoor de landingsbaan buiten gebruik genomen moest worden.

Komend uit een Noordelijke richting vanaf Geleen moest de piloot een noodlanding inzetten in het omliggende vrije veld. Hij besloot om een buiklanding te maken met zijn vliegtuig en hield daarom het landingsgestel ingeklapt. Bij zijn landing raakte de machine hard de grond en schoof nog tientallen meters door om vervolgens tot stilstand te komen op een landbouwperceel. De buiklanding was goed gelukt en het vliegtuig stond met de neus in de richting van Maastricht.

Sinds 17 september 1944 was Geulle bevrijd en het hele gebied zat vol met Amerikaanse militairen. Het duurde dan ook niet lang tot er militairen ter plaatse arriveerden. Dezen zetten het gebied rondom het vliegtuigwrak af en bewaakten de crash locatie. Na een paar dagen was het onderzoek afgerond en werd de situatie veilig genoeg bevonden. Het vliegtuigwrak werd vrij gegeven voor de omwonenden van Geulle.

Binnen de kortste tijd waren er dan ook de eerste souvenirjagers ter plekke om te kijken wat ze uit het vliegtuig konden slopen. Dat gebeurde dan ook op grote schaal, volgens diverse ooggetuigen.

Het wrak bleef nog enkele weken op de akker liggen totdat de Amerikanen het vliegtuig verder sloopten. De Havoc werd in stukken gezaagd en met vrachtwagens door het veld afgevoerd.

Onderzoek:

Tijdens mijn onderzoek naar deze in april 1945 plaatsgevonden noodlanding, kwam ik in februari 2021 in contact met diverse inwoners van Geulle en Moorveld. Ik kreeg hulp van de Facebookpagina van Geulle en van de Heemkunde Vereniging. Via de Facebookpagina kreeg ik een bericht van Leo Sassen, die bijna zijn hele leven in Geulle had gewoond. Hij gaf aan meer te weten over dit gebeuren en nodigde me uit om hem te bezoeken. Op een middag in maart 2021 bezocht ik Leo in Tegelen om er samen over te spreken. Leo vertelde me dat hij samen met de Heemkunde Vereniging van Geulle in 1987 een boek had uitgebracht met de titel “Geulle in een nacht van jaren.”

Leo had voor dit boek diverse onderzoeken gedaan en kon me vertellen dat het 155^ste foto verkennings squadron op 4 april 1945 vanaf het vliegveld Le Culot in België naar het vliegveld in Beek (L) verhuisde. Het squadron verbleef 3 maanden op Y-44 totdat ze op 10 juli 1945 weer vertrok naar een ander vliegveld. Dat was Kassel/ Rothwester in Duitsland. In de zogenaamde “Beek periode” vloog dit foto verkennings squadron volgens Leo met het type A-20 (Douglas Harvoc) en met de A-26 (Douglas Invader).

Deze toestellen waren redelijk snel geproduceerd in Amerika en kenden hierdoor veel problemen. Alleen al in de “Beek periode” van 3 maanden tijd hadden twee Douglas vliegtuigen, binnen een tijdsbestek van tien dagen een noodlanding moeten maken, waarvan één in Geulle en een andere in Elsloo (Catsop). Daarbij moet wel vermeld worden dat de Douglas van Elsloo deel uitmaakte van de USAAF 391ste Bomber Group.

Leo Stassen had herinneringen aan het Douglas vliegtuig dat in het vroege voorjaar van 1945 een noodlanding maakte in het Kruisbomerveld. De velden die daar lagen werden in de volksmond ook wel “In de Winkel” genoemd en grensden aan de Hagendoornweg. Nadat het vliegtuig zijn “buikschuiver” had gemaakt, arriveerden al snel de Amerikanen die in de buurt ingekwartierd waren, om het vliegtuig te bewaken. In het toestel waren volgens de verhalen nog wapens en munitie aanwezig en ook een dode Amerikaanse militair. Deze militair zou de geschutskoepel hebben bemand. In de loop van de dagen die volgden waren de Amerikanen bezig met van alles en nog wat rondom het vliegtuigwrak. Tastbare bewijzen over de identiteit van de overige bemanningsleden en van de eventuele dode vlieger zijn nooit gevonden. 

Na enige dagen werd de wacht van de Amerikanen teruggetrokken en konden de souvenirjagers hun gang gaan. Schroeven, kogellagertjes, stalen kabeltjes en handels werden meegenomen en opgeborgen tot op de dag van heden.

Leo had een luchtopname van Geulle, gemaakt vanuit een Amerikaans vliegtuig. Die foto is nog in zijn bezit. Deze foto is gemaakt eind april 1945, een paar dagen na de noodlanding van de Douglas A-20 in Geulle. Op deze foto waren duidelijk de sporen in het akkerland te zien van de voertuigen die het wrak geborgen hebben. De foto werd een belangrijk startpunt in mijn verdere onderzoek.  Ik kon aan de hand van deze foto ongeveer opmaken waar het vliegtuig tot stilstand was gekomen. Als oriëntatiepunt was duidelijk een driehoek te zien die door de straten Hagendoornweg/ Schoolstraat/ Herenstraat gevormd werd. Deze foto staat ook in het boek dat ik zojuist noemde.

Later kwam ik nog in contact met Paul Notten uit Moorveld. Paul vertelde me het volgende "Ik heb met andere jongens destijds in dat vliegtuig gespeeld en er mica uitgehaald om kruisjes  en dergelijke van te maken. Ik was toen vijf jaar oud. Ik weet nog dat het berekoud was toen we door dat vliegtuig struinden. In de maand april 1945 waren mijn broer Piet (overleden), mijn neef Jo Zeegers (geboren 1937) en ondergetekende (geboren 1939) vaste bezoekers van het aan de Hagendoornweg neergestorte vliegtuig. Mijn neef Jo (waar ik inmiddels mee gepraat heb) weet zich niet meer precies te herinneren waar het vliegtuig in de directe nabijheid van de Hagendoornweg is neergestort. En zelf weet ik het ook niet meer exact.Ik begrijp dat je nog wat tijd moet nemen alvorens je het verhaal over het vliegtuig aan de Hangendoornweg kunt completeren. Dat biedt mij de gelegenheid om navraag te doen bij Gerard Cobben die vlak bij de Hagendoornweg heeft gewoond. Gerard is drie of vier jaar ouder dan ik en ik kan mij voorstellen dat hij mogelijkerwijs nog een duidelijker beeld heeft van het vliegtuig en de plek waar het was neergestort."

Een paar weken na mijn bezoek aan Leo, bewees de Heemkunde Vereniging van Geulle me een dienst door een artikel te plaatsen in hun Heemkunde blad “de Sjakel” van april 2021 met hierin een oproep of iemand met meer informatie contact kon opnemen met mij. Jean Gerards van de Heemkunde Vereniging nam later met mij contact op over de reacties die bij de Heemkunde Vereniging waren binnengekomen.

Ik ontving op de publicties een mail van Harrie Muitjens uit Geulle die aangaf dat hij vroeger met hun “knecht” is wezen kijken bij het neergekomen Douglas vliegtuig aan de Hagendoornweg. We hadden telefonisch contact en Harrie kon me het volgende mededelen:

“Ik was in 1945 pas 7 jaar oud maar ik kan het me goed herinneren omdat het zo’n indruk op me gemaakt heeft. We hadden thuis een boerderij en wat stukken land waaronder in het Kruisbomerveld. Op zo’n vijftig á zestig meter van waar het Amerikaanse vliegtuigwrak lag, was een van onze velden. We hadden een boerenknecht in dienst die mijn vader hielp en samen met deze knecht ben ik bij het wrak gaan kijken. De knecht was vele malen ouder dan ik en daarom mocht ik met hem mee. Het vliegtuig lag met de neus richting de Hagendoornweg en was duidelijk vanuit de richting Geleen komen aanvliegen. In die tijd waren er nog niet zoveel huizen gebouwd aan de Hagendoornweg en was er voornamelijk veld. De knecht had een vriend meegenomen van zijn leeftijd en ze kropen in en op het vliegtuig. Ik zelf durfde dat toen niet maar heb wel gezien hoe die twee op een gegeven moment met een zaag de mica raampjes uit de cockpit zaagden. Ook alle aluminium leidingen die ze tegen kwamen werden eruit gezaagd. Thuis heb ik een stuk mica van hun gekregen en hiervan is een kruisje gezaagd. Dit kruisje heb ik nu vijfenzeventig jaar later nog steeds in mijn bezit.”

De plek waar het vliegtuig tot stilstand kwam ligt in het Limburgse dorp Moorveld, dat vroeger onder de Gemeente Ulestraten viel. In 1982 is dit dorp opgenomen in de gemeente Meerssen. Om verder onderzoek te kunnen doen besloot ik op zoek te gaan naar de oude archieven van de gemeentes Ulestraten en Geulle. Ik nam hiervoor contact op met gemeente Meerssen die me in verbinding stelde met Eric Cortenraad. Eric werkte voor de gemeente Meerssen en hielp mij met mijn onderzoek in deze archieven. Eric zocht naar de juiste informatie en stuurde deze documenten per post naar mij toe in mei 2021. Met deze informatie kon ik verder onderzoek uitvoeren. Ook verstrekte Pierre de Rooij die een boek had uitgegeven onder de naam " Donkere Dagen… Ulestraten in de Tweede Wereldoorlog” mij de nodige informatie. Al deze mensen hebben me enorm geholpen met mijn onderzoek in 2021.

Grondonderzoek:

Om de exacte crashlocatie na vijfenzeventig jaar terug te vinden, besloot ik om een grond onderzoek voor te bereiden om te kunnen achterhalen of nog eventueel restanten in de grond verborgen lagen die konden verwijzen naar dit type vliegtuig, een Douglas A-20.

Aan de hand van de luchtopname en de herinneringen van Leo Stassen bepaalde ik samen met Leo Stassen waar ongeveer het vliegtuig tot stilstand was gekomen. Via verschillende inwoners kreeg ik de locatie ongeveer te horen. Ik besloot om via het Kadaster navraag te doen naar de perceeleigenaar daarvan.Het ging om een perceel, Kadestraal bekend als Geulle C27 van de broers Houpperichs.

In de maart 2021 schreef ik een brief aan de broers Houpperichs en vroeg om toestemming voor een grondonderzoek. Die kreeg ik. In het voorjaar van 2021, op een moment dat er geen gewassen op het veld stonden, kon ik het grondonderzoek uitvoeren en kwam ik helemaal niets tegen wat kon duiden op een vliegtuigrestant. Dit kon betekenen dat alles al opgeruimd was na al die jaren óf dat ik op het verkeerde perceel onderzoek gedaan had. Ervaring van mijn eerdere vliegtuigonderzoeken was dat je altijd wel iets vond als je op de juiste locatie onderzoek deed, soms is het net even honderd meter verder dan waar je gezocht had. Met die gedachte in mijn achterhoofd probeerde ik verder onderzoek te doen. 

Na de gesprekken met Harrie Muitjens in april 2021 en het opnieuw bestuderen van de luchtopname zou het kunnen zijn dat ik meer richting de kerk moet zoeken. Wellicht was het perceel van de broers Houpperichs net iets te ver weg van de juiste locatie en zou deze zo’n honderdvijftig meter dorp inwaarts kunnen liggen. Navraag bij het Kadaster gaf duidelijkheid dat dhr. Dionne Cobben uit Moorveld de huidige perceeleigenaar was van het andere veld waar het vliegtuig mogelijk neergekomen zou zijn.

In de maand juni van 2021 schreef ik een brief naar Dhr. Dionne Cobben en bracht ik hem op de hoogte van mijn onderzoek. In mijn brief vroeg ik toestemming voor een grondonderzoek op zijn perceel. Ik kreeg hierop een positieve reactie maar moest geduld hebben tot na de zomer omdat op het betreffende perceel mais stond te groeien. Dhr. Cobben en ik spraken af om na de zomer hier nog even contact over te hebben. 

In juli 2021 kreeg ik contact met Gerard Cobben, de vader van Dionne. Gerard vertelde me dat hij zich kon herinneren waar de Havoc neergekomen was. Die plek beschreef hij als liggend tussen de Luipertstraat en de Rector Thijssenstraat aan de Hagendoornweg. 

Gerard vertelde me dat hij als jong kind bij het vliegtuig soldaatje had gespeeld en dat hij daarbij in het wrak was gekropen. Het wrak had er ongeveer een maand  gelegen en tegen die tijd was het vliegtuig al door de inwoners van Geulle geplunderd waardoor alle leidingen, rubbers en mica verdwenen waren. Zeker 1x per week ging Gerard bij het vliegtuig spelen. De motoren werden ervan af gesloopt en het vliegtuig was de week erna ineens weg. Hij vertelde verder dat hij van horen zeggen had dat er bij de noodlanding van het vliegtuig één van de bemanningsleden was omgekomen. Aan boord van het vliegtuig waren trouwens ook nog mitrailleurs aanwezig.

In oktober 2021 -acht maanden later- was het dan zover dat ik kon starten met een grondonderzoek. Het wachten was niet voor niets geweest. Tijdens het grondonderzoek ter plaatse vond ik  stukjes aluminium plaatwerk, korte stukjes leidingen van het hydraulisch systeem en lege hulzen van punt 50 munitie. Naast deze zaken werden ook nog wat andere spullen gevonden. Al deze onderdelen zijn toen zorgvuldig gereinigd met behulp van een ultrasoon reiniger. Bij één stuk aluminium kwam tijdens het reinigen het bewijs tevoorschijn dat we inderdaad te maken hadden met resten van een Douglas type A-20 vliegtuig. In een stukje aluminium stonden namelijk de cijfers 2063272 gestanst, welke verwezen naar het type onderdeel van een bepaald type vliegtuig.  Sommige onderdelen die gebruikt werden voor een Douglas A-20 begonnen met de cijfers 206. Na bestuderen van de technische tekeningen van de Douglas A-20 bleek het te gaan om een onderdeel van de plate – lower cowl flap hydraulic valve name oftewel een stuk aluminium van de hydraulische klep van de romp van het vliegtuig. Verder werden er nog andere zaken aangetroffen die afkomstig waren van dit vliegtuig.

In 2023 kwam ik via de Heemkunde Vereniging in contact met Lei Janssen die ik thuis in Geulle bezocht. Hij kon me nog enkele bijzonderheden vertellen en van hem kreeg ik een PSP (Pierced Steel Planking) plaat en een Axe, Emergency, United States Army Air Forces 42D8331. Afbeeldingen daarvan zijn te vinden onder het tabblad  "schenkingen".