Vliegtuigcrash Born op 25 mei 1944

Halifax crash

Voorwoord

Het onderzoek naar deze vliegtuigcrash van de Halifax met het srienummer LV906 die in Born neergestort zou zijn op 25 mei 1944 was wel het meest frustrerend onderzoek dat ik de afgelopen vijftien jaar verricht heb. Dit had er mee te maken dat in alle rapportages en archieven gesproken werd over deze crash in Born, met piloot Dennis Blackford aan de stuurknuppel, maar dat daarvoor geen enkel bewijs gevonden werd. Het is nog steeds niet duidelijk waar deze Halifax bommenwerper terecht kwam, mogelijk niet eens in Born, maar waar dan wel?

Wat enkele jaren na dit onderzoek wel bijzonder bleek te zijn was dat de Wireless Operator, Alexander Saunders, die normaliter tot de vaste bemanning van piloot Dennis Blackford behoorde, een van de vliegeniers was die later in dat jaar in Wijnandsrade bij een crash om het leven kwam. Alexander Saunders had een dag verlof op 25 mei 1944 en ging daarom niet aan boord van Halifax LV906, op de dag dat deze machine werd neergeschoten. Meer gegevens over deze Wireless Operator staan in het verhaal van Wijnandsrade beschreven.

Onderzoeks verhaal

In het Engelse graafschap Derbyshire lag een klein militair vliegveld in de plaats Melbourne Dat werd in 1944  gebruikt door de Royal Air Force (RAF). Op dit vliegveld was sinds 19 augustus 1942 het No. 10 Squadron gestationeerd. Dit No. 10 Squadron verbleef hier totdat de Tweede Wereldoorlog afgelopen was. In de late avond van 24 mei 1944 stegen rond 23:00 uur, lokale tijd, vanaf dit vliegveld negen Halifax bommenwerpers op om de Duitse stad Aken te gaan bombarderen. Onder deze bommenwerpers bevond zich ook Halifax LV906 met aan boord haar bemanning die bestond uit:

 

Piloot Dennis Blackford

Flight Engineer John Abbott

Navigator Percey "pud" Hudson

Bomrichter W Brooks

Wireless Operator Les Tuck

Boordschutter Jack Shenton

Boordschutter Fred Singh

 

Ze vlogen richting Hornsea, Engeland, en hielden een koers aan van 52.30N bij 3.00E (Noordzee) en volgden daarna een koers van 50.48N bij 05.30E (Tongeren, België) naar de Duitse stad Aken. Na bijna een uur gevlogen te hebben bereikten ze Aken. Het zicht was slecht door mist die er hing, maar gelukkig konden ze de net door zogenaamde “Pathfinders” afgeworpen lichtfakkels zien die hun doel markeerde. Op dat moment vlogen de piloten op een hoogte variërend van 16.000 ft (4,8 km) en 17.000 ft (5,1 km). De piloten zagen één groene en twee rode fakkels waartussen ze hun bomladingen moesten droppen. Om 00:57 uur wierp de eerste van de negen bommenwerpers haar bommen af en de laatste bommen vielen om 00:59 uur. Deze vielen allemaal binnen het gemarkeerde gebied en de vliegtuigen vervolgden daarna een koers via het knooppunt 50.46N bij 06:18E om boven het Hürtengewald een Westelijke bocht te maken richting Breda.

De bommenwerpers bleven niet onopgemerkt en de Duitsers beschoten de vliegtuigen met hun afweergeschut dat rondom Aken stond opgesteld. Daarnaast hadden de Duitsers ook hun Junkers Ju 88 jachtvliegtuigen van de zevende staffel van het Nachtjagdgeschwader 5 (7/NJG5) de lucht ingestuurd op zoek naar deze vijand.

Zo’n vijftien minuten nadat Halifax LV906 haar bommen had gedropt werd zij opgemerkt en aangevallen door een Junkers Ju 88 nachtjager die werd gevlogen door Walter Borchers en zijn bemanning.

De eerste twee salvo’s die op de Halifax afgevuurd werden, veroorzaakten vuur in de brandstoftanks van beide vleugels. Ook de beide “port engines” aan de linkervleugel vielen uit én er brak brand uit in het bommenruim onder de linkervleugel en de romp. Al met al zag het er slecht uit voor de bemanning maar ze hadden een klein geluk omdat de bommen reeds afgeworpen waren. Hierdoor kreeg de bemanning iets meer tijd om zich in veiligheid te brengen. De ervaren piloot Dennis Blackford wist dat hij met deze Halifax niet meer terug zou kunnen keren naar England en gaf iedereen aan boord de order om het vliegtuig zo snel mogelijk te verlaten.

Navigator Pud Hudson, Bomrichter Bill Brooks en Wireless Operator Les Tuck verlieten als eerste het brandende vliegtuig. Boordschutter Jack Shenton zat vast in zijn geschutskoepel en daarom besloten piloot Dennis Blackford en Flight Engineer John Abbott nog even aan boord te blijven. De Australische boordschutter Fred Singh was gewond geraakt aan zijn been, scheen even met zijn zaklamp op zijn been om de wond te bekijken en besloot niet in het vliegtuig te blijven. Hij stond op en sprong tijdig uit het vliegtuig.

Ook boordschutter Jack Shenton had zich uit zijn koepel kunnen bevrijden en was de donkere nacht ingesprongen.

De enigen die zich op dat moment nog in het vliegtuig bevonden waren toen piloot Dennis Blackford en Flight Engineer John Abbott. De situatie verergerde echter snel doordat de Halifax in een duikvlucht naar beneden ging en stuurloos was geworden. De twee overgebleven bemanningsleden keken elkaar aan en zonder een woord te wisselen sprongen ze beide onafhankelijk van elkaar naar buiten.

Toen piloot Dennis Blackford naar beneden viel met zijn parachute zag hij nog een Junkers Ju 88  nachtjager onder hem doorvliegen die nogmaals op de naar beneden duikende Halifax schoot.

Uiteindelijk knalde de Halifax bommenwerper, volgens de archieven, met een flinke explosie aan de Oostelijke oever van het Julianakanaal neer. De bemanningsleden konden zich allemaal in veiligheid brengen met hun parachute en werden gevangen genomen door de Duitsers. Alleen boordschutter Fred Singh die al gewond was voordat hij het vliegtuig verliet had flinke verwondingen.

Verder onderzoek

In diverse boeken en archieven las ik dat de Halifax LV906 in Born aan de Oostelijke oever van het Julianakanaal was neergestort maar nergens kon ik daarvan bewijs vinden. Hoe is men destijds aan deze locatie gekomen? Wat wel vaker voorkwam bij de registratie van vliegtuigcrashes was dat men fouten maakte en zaken verkeerd noteerde of dat een handschrift niet goed gelezen kon worden. Als er daardoor iets foutief werd opgeschreven dan namen andere mensen dat vaak voor waarheid aan.

Om mijn onderzoek verder te kunnen zetten sprak ik met diverse oud inwoners van Born en dook ik in verschillende archieven, maar niets gaf enige aanwijzing over de juiste crashlocatie. Ook contact met Rijkswaterstaat, die het Julianakanaal onder beheer heeft leverde niets op.

Ik deed navraag in het Engelse archief en vroeg de “Operations Record Books” van het No.10 Squadron op. Hierdoor kreeg ik inzage in de gebeurtenissen van oktober 1943 t/m mei 1944, de periode waarin Halifax bommenwerper LV906 actief deelnam aan de Tweede Wereldoorlog. Zo’n Operations Record Book bevat allerlei gegevens over de missies die gevlogen werden zoals; datum, Halifax type & serienummer, bemanning, doel van de missie, tijdstip van opstijgen en tijdstip van de landing en als laatste details over de vlucht. Hoe was het weer onderweg, hoe hoog werd er eigenlijk gevlogen en wat heeft de bemanning allemaal onderweg gezien en meegemaakt? Dit alles gaf een goede blik op de operationele vlucht van die dag.

In dat boek vond ik een eerste notitie van de latere bemanning van Halifax LV906. Het was een notitie waarin te lezen viel dat Dennis Blackford en zijn bemanning met ingang van 27 oktober 1943 gestationeerd werd op vliegveld Melbourne en dat deze bemanning vanaf die dag toebehoorde aan het No. 10 Squadron. De bemanning van Dennis Blackford bestond uit Pud Hudson, William Brooks, Jack Shenton, John Abbott, Alexander Saunders en Johnny Pyall die gezamenlijk bij het zogenaamde Conversion unit (C.U.) No.1652 op RAF vliegbasis Marston More hadden getraind.

In september 2020 kwam ik in contact met de kleinzoon van piloot Dennis Blackford, Jon-Eric Pienkowski. Jon-Erics moeder was de dochter van Dennis Blackford en de hele familie was naar Amerika geïmmigreerd. Toen Dennis Blackford zeventien jaar was ging hij in dienst van de Royal Air Force en met de leeftijd van achtien jaar behaalde hij zijn vliegbrevet voor het vliegen als piloot op de Halifax bommenwerper. Iets wat je je vandaag de dag niet meer kan voorstellen. Dennis Blackford trouwde met Kathleen en kreeg een dochter Christine Pienkowski–Blackford en een zoon David Paul Blackford. In 1954 emigreerde de familie naar Amerika en vestigde ze zich aan de Oost kust. Hier ging Dennis werken als verkoper in de lederwaren industrie.

Jon-Eric vertelde me dat zijn grootvader Dennis “pops” Albert Blackford was die geboren was op 29 juni 1923 in Royal Tunbridge Wells in Engeland. Helaas moest hij me vertellen dat ik een aantal jaren te laat was want zijn grootvader was op 15 mei 2015 overleden.

Toen de uitvaart van Dennis Blackford plaatsvond werd er tijdens de ceremonie gerefereerd aan het feit dat hij als piloot van een Halifax bommenwerper uit de lucht werd geschoten door een Duitse Junker Ju 88 jachtvliegtuig toen hij midden in de nacht op missie was naar de Duitse stad Aken.

Jon-Eric vertelde mij verder dat hij het logboek en alle papieren van zijn grootvader had gekregen omdat Dennis Blackford wist dat Jon–Eric er goed op zou passen. Dennis Blackford had in zijn leven niet veel verteld over zijn tijd in de Tweede wereldoorlog maar omdat hij wist dat zijn einde naderde besloot hij veel met Jon-Eric hier over te spreken. De kleinzoon kreeg ook een dagboek van zijn grootvader over de tijd in de Tweede Wereldoorlog, dat Dennis Blackford na de oorlog had hergeschreven. Ook kreeg ik een kopie van een handgeschreven briefje waarop Dennis Blackford had geschreven: “Halifax LV 906 ZA-Q Crashes at Born in Dutch province of Limburg on the E. Bank of the Juliana kanaal 5 km N.W. of Sittard.”

Verder was er informatie dat Dennis Blackford in het krijgsgevangenenkamp Stalag Luft 7 in Bankau had gezeten. Hij had deelgenomen aan de mars van vier maanden die ook wel “the long road” genoemd werd na de oorlog.

Dennis Blackford beschrijft het volgende over zijn laatste vlucht:

“We hadden ongeveer vijftien minuten de Duitse stad Aken achter ons gelaten toen we een koers  van 290 graden aanhielden en ik weet zeker dat we op het moment van het verlaten van het vliegtuig boven Nederland of België waren. De wind kwam uit een Noord Westelijke richting en was behoorlijk hard waardoor ik met mijn parachute weer richting Duitsland werd geblazen. Ik zag mijn bommenwerper op de grond te pletter slaan en ik dreef erg snel richting Duitsland. Ik had echter geen tijd om rond te kijken want ik moest er alles aan doen om de parachute onder controle te houden in deze harde wind. Toen ik landde op de grond was ik daar eigenlijk nog niet klaar voor. Ik knalde op mijn rug en hoofd op de grond en was een paar minuten buiten bewustzijn. Toen ik weer bijkwam moest ik even rustig blijven liggen voordat ik mijn parachute en harnas kon begraven. Nadat ik alles begraven had liep ik in een Zuidwestelijke richting. Ik veronderstelde dat ik ergens rond de Nederlandse of Belgische landgrens was en dat was mijn beste kans. Tijdens mijn vlucht kwam ik in de buurt van een aantal kleine dorpjes en toen het dag werd verschool ik me in de Zuidwestenrichting van een dorp in een stuk bos. Ik besloot om rust te pakken en viel in slaap en toen ik rond het middaguur weer wakker werd pakte ik mijn landkaart erbij. Ik bestudeerde de landkaart en het landschap. Ik kon best wel ver naar het Westen en Zuid Westen kijken. Ik veronderstelde dat ik inderdaad dicht bij de grens was, noord-oostelijk van Aken. Ik moest blijven wachten en viel opnieuw in slaap. Toen werd ik wakker gemaakt door een persoon die me stevig wakker schudde. Ik dacht dat de man een Nederlander was maar toen ik iets probeerde te zeggen wees hij naar de grond en schreeuwde ‘ Deutschland”. Hij haalde zijn geweer tevoorschijn en liet me opstaan. Hij nam me mee naar het dorp dat ik me herinner als Doveren en nam me mee naar het huis van de Burgermeester. Ik zat daar vijf minuten te kijken naar een discussie tussen een vrouw en de Burgermeester, die overigens heel dik was.  De vrouw kwam naar mij toe en begon in het engels tegen mij te praten maar ik deed net alsof ik haar niet begreep. Na vijf minuten gaf ze het op en vertrok ik met de burgermeester naar een ander dorp in de auto van de Burgermeester. We waren het dorp net uit toen de Burgermeester stopte en door de achterruit keek. Hij zei toen tegen mij zei dat daar mijn kameraad liep. Ik zag vanuit de auto Bill lopen met achter hem twee mannen die een geweer op hem richtten. Het volgende dorp lag op zo’n vijf kilometerafstand en we kwamen aan op een soort politie bureau. Bill en ik werden onderzocht en ze namen ons alleen het geld af. We sliepen die nacht op de vloer van een cel. Bill was als een van de eerste uit de Halifax gesprongen maar was ook in de buurt geland.”

In mijn verdere zoektocht naar informatie kwam ik een boek tegen in Engeland, genaamd “Melbourne ten” geschreven door Brian J. Raper en uitgegeven door het Air Museum Publications (York). Het boek was uitgegeven op 1 januari 1982 en was moeilijk te vinden. Het lukte me uiteindelijk om een exemplaar te bemachtigen en in dit boek stond een schat aan meer informatie. Het boek gaat over de geschiedenis van het vliegveld Melbourne en beschrijft de tijd en de missies rond 1943/1944.

Uit het Operations Record Book kon ik opmaken dat de crew heel wat vluchten samen gemaakt had, maar liefs vijftien stuks in totaal. Toen de Halifax LV906 in de nacht van 24 op 25 mei 1944 vertrok naar Aken had Alexanders Saunders, zoalsik al schreef, een verlof dag en werd vervangen door Fred Singh.

Het is vreemd te bedenken dat als hij die nacht wél meegevlogen was, hij hoogstwaarschijnlijk ook als krijgsgevange de oorlog overleefd zou hebben. Nu werd hij bij een andere crew ingedeeld om korte tijd later bij een andere crash te sneuvelen…

Ik kwam ook een boek tegen met de titel "Bomber Command Losses" van W.R. Chorley uit 1997. In dit boek staat op bladzijde 240 beschreven dat de Halifax bommenwerper neerstortte in Born in de Hollandse provincie LImburg aan de Oostelijke oever van het Julianakanaal. Wellicht is dit de bron die gebruikt is in verdere onderzoeken en notities. 

In september 2020 kwam ik in contact met Jane Gulliford Lowes uit Engeland. Jane is een historicus en schrijfster uit Durham en lid van de No. 10 Squadron Association. Jane  schreef me dat ze  bekend was met de omstandigheden van deze vliegtuigcrash omdat een van de bemanningsleden, Freddie Singh, sinds kort was toegevoegd aan de bemanning van Dennis Blackford. Dit kwam omdat de rest van de bemanning van Freddie Singh haar tour al had afgerond maar dat Freddie door ziekte een aantal operationele vluchten gemist had en deze nog moest inhalen. Jane had een boek geschreven over de originele bemanning waarvan Freddie Singh deel uitmaakte onder leiding van piloot Pennicott. Het boek heet “Above us the stars”. Ze stuurde me een kopie van een aantal bladzijdes uit haar boek en ik bestelde het boek bij haar. Ik ontving van haar een getekend exemplaar waarbij ze schreef dat ze me veel succes wenste met mijn onderzoek. In het boek stond beschreven dat Freddie Singh bij de eerste schoten al gewond was geraakt door een kogel die zijn been raakte. Verward over wat er gebeurd was en hevig bloedend zocht hij zich een weg naar buiten. Hij landde hard in een veld en was in zo’n slechte conditie dat hij niets anders kon dan blijven liggen gedurende de nacht. Hij was niet eens in staat om zijn parachute verstoppen, waardoor deze uiteindelijk gezien werd. Daarop volgde zijn arrestatie door de Duitsers en werd hij meegenomen. Ze brachten hem zo snel mogelijk naar het dichtstbijzijnde veldhospitaal waar hij door artsen geholpen kon worden. De artsen redden zijn been en daarmee uiteindelijk zijn leven. Freddie verbleef lang in een Duits ziekenhuis om te herstellen en daarna werd hij overgeplaatst naar een krijgsgevangenenkamp. De rest van de bemanning van Halifax LV906 werd in de omgeving opgepakt maar Freddie Singh heeft ze daarna nooit meer gezien.                             

Naderhand kwam ik nog een boek tegen waarin nog meer beschreven stond over de omstandigheden van deze crash en de bemanning. Het was het boek “The Long Road” geschreven door Oliver Clutton-Brock en Raymond Crompton en uitgegeven in 2013.

In dit boek staat vermeld dat de allereerste geregistreerde gevangene in Stalag Luft 7 Flight Engineer John Abbott was die in Halifax LV906 had gevlogen. Hij kreeg POW nummer 1. Gevangenen werden op alfabetische volgorde ingedeeld. Verder zaten ook Dennis Blackford, Pud Hudson, William Brookes, Les Tuck en Jack Shenton in het kamp.  Verder staat er beschreven dat de dag van deze bemanning begon op 24 mei 1944 met een briefing over het doelvan die nacht: het bombarderen op de spoorwegen rondom de Duitse stad Aken. Verder kwam hier nieuwe informatie aan het licht. Jack Shenton was bewusteloos geraakt tijdens het opentrekken van zijn parachute en werd pas weer op de grond wakker. Hij was een van zijn laarzen verloren en had een flink opgezwollen gezicht, waarschijnlijk door de klap van de parachute.

In september 2021 plaatste ik een oproep in het Bulletin van de Studiegroep Luchtoorlog Nederland. Ik vroeg de leden of iemand meer wist van de crash van Halifax LV906 maar de reacties onder de leden bleven uit.

In mijn zoektocht naar meer informatie kwam ik in november 2021 in contact met Karina Bock die van het stadsbestuur van Hückelhoven is. Ze dook in de archieven maar kon niets vinden over dit gebeuren binnen hun gemeente en verklaarde dat in hun gemeente tijdens de Tweede Wereldoorlog alleen een Spitfire was neergestort waarbij de piloot gewond was geraakt.

Ron Pütz had in zijn boek “Duel in de wolken” op pagina 121 een foto geplaatst van de Halifax LV906 waarbij hij schreef dat de locatie nog niet bekend was bij hem.

Wel of niet in Born?

De afstand tussen Doveren (piloot opgepakt) en Born (crash) bedraagt ongeveer vijfendertig kilometer. De piloot heeft verklaard dat er een sterke wind was en dat hij opzij werd geblazen tijdens het hangen aan zijn parachute en na zijn landing was hij nog een stuk naar het Zuidwesten gelopen. De Plek waar Dennis Blackford zijn Halifax verliet lag ongeveer 30 kilometer vanaf Born.

Berekening bij benadering:

Op het moment dat de Halifax werd aangeschoten vlogen ze vermoedelijk op een hoogte van 5500 meter. In de tijd die ligt tussen beschoten worden en het vliegtuig verlaten zullen ze zeker hoogte verloren hebben en toen de bommenwerper daadwerkelijk stuurloos naar beneden dook zal die vermoedelijk een hoogte gehad hebben van 3500 meter. Als je daarbij in acht neemt dat de natuurkundige gemiddelde valsnelheid 9,8 meter per seconde bedraagt, dan duurt het ongeveer 357 seconden oftewel 5,9 minuten voordat de Halifax de grond raakte. Verwacht wordt dat de snelheid nog een 300 km per uur bedroeg. Als je dit dan berekent dan kom je op een afstand dat de Halifax bommenwerper heeft afgelegd tussen het verlaten van het vliegtuig en de impact op de grond 30 kilometer ongeveer bedraagt. En het dorp Born komt dan inderdaad in de buurt van deze plek en het idee dat daar de Halifax aan de grond kwam, is dus zo gek nog niet!

Hopelijk vinden we in de toekomst meer informatie wat meer duidelijkheid kan geven.